Rozdział II – Lata 1939 – 1944
Dnia 25 września 1939 r. wtargnęły do Chełma radzieckie czołgi i wojsko zajęło miasto. Rosjanie opuścili Chełm 7 października. Okupacyjne wojska niemieckie do Chełma wkroczyły 9 października 1939 r., i tak rozpoczęła się okupacja. Nastał okres represji i terroru niemieckiego. Obwieszczenia władz okupacyjnych nawoływały do posłuszeństwa, spokoju i wykonywania wszelkich rozkazów, zarządzeń miejskich i wojskowych.
Wojna i okupacja był końcem w procesie tworzenia nowej wizji społeczności chełmskiej w okresie II Rzeczypospolitej (1918-1939). Rozwiązano działalność wszelkich polskich organizacji kulturalnych, oświatowych i sportowych na terenie Chełma. Nastąpiły prześladowania działaczy, nauczycieli, sportowców, ludzi kultury i obrońców ojczyzny. Jednak garstka zatwardziałych patriotów gromadziła dobra kultury narodowej i prowadziła działalność w ruchu oporu.
Do tajnej działalności konspiracyjnej włączył się również K. Czernicki oddając do dyspozycji swoją drukarnie. Również włączyli się nauczyciel, działacze i sportowcy a wśród nich m. in.: Bolesław Zygmunt Kruczek-Wirski, Kazimierz Paweł Janczykowski, Franciszek Krakiewicz, Wiktor Piątkowski, Czesław Małdachowski, Teofil. Gniazdowski, Marian Malec, Jan Wojciechowski, Leon Wawrzycki, Jan Puchowski, Jan Grzela, Zygmunt Berezecki, i wielu innych.
Działacze „Sokoła”, „Strzelca”, KPW, PPW, ZHP, LOPP i LMK – tworzyli system spotkań świetlicowych, w mieszkaniach w mieście i w terenie. Jednak nasilające się represje ograniczały kontakty i wszelkie przejawy działalności.
Najszerszą i zakonspirowaną działalność sportową prowadzili pozostali w Chełmie działacze-piłkarze z drużyn: KS KPW, WKS 7pp Leg. i KS Strzelec. Po delikatnych i długotrwałych rozmowach, z wojskowymi władzami niemieckimi, doprowadzili w maju 1941 r. do pierwszego meczu piłkarskiego. Mecz odbył się na boisku sportowym Jednostki Wojskowej (szpital i składnica) w Chełmie przy ul. Hrubieszowskiej.
Jak wspominał jeden z organizatorów tego meczu Z. Berezecki: „zespół Chełmski pierwszego meczu stanowili piłkarze WKS 7pp Leg. i KS KPW, m. in.: Loen Wawrzycki, Konstanty Łapin, Zygmunt Berezecki, Lucjan Chwedorczuk, Jerzy i Jan Trześniewscy, Jan Kraczkowski i Zbigniew Wojciechowski. Zespół niemiecki stanowili żołnierze i wartownicy pełniący służbę nad więźniami zorganizowanego w Chełmie przez Niemców obozu pracy (melioracyjnej) dla wydziału Wasserwirtschaft.
Spotkanie miało bardzo dramatyczny przebieg, ponieważ obie strony pragnęły wykazać swoja wyższość. Wynik końcowy 2:0 dla Chełmian. Rewanż odbył się w cztery miesiące później na tym samym boisku i w tych samych składach drużyn. Wynik meczu był również korzystny dla Chełmian 3:1. Otoczenie i euforia jaka towarzyszyła obu spotkaniom była dla Niemców nie do zniesienia. Dlatego też nastąpiły aresztowania i represje, w wyniku czego działalność sportowa na pewien czas została przerwana.
Dopiero w czerwcu 1943 r. doszło do trzeciego meczu w Chełmie, na boisku kolejowym KS KPW (przy rampie obok stacji kolejowej). Do drużyny chełmskiej dołączył Jan Puchowski. Przeciwnikami byli niemieccy żołnierz nadzorujący więźniów niemieckiego obozu pracy w Chełmie – Służby Budowlanej Baudienst.
Po zaciętej walce zwyciężyli Chełmianie, w pierwszym meczu 2:0 i w rewanżu 4:2. Bramki dla Chełmian zdobyli: J. Puchowski, Z. Wojciechowski, M. Czyżma i J. Kochanowski. Więcej meczy piłkarskich nie rozegrano z powodów skomplikowanej sytuacji militarno-politycznej – 22 lipca 1944 r. Chełm wyzwoliła Armia Czerwona i Wojsko Polskie.
