Piłka nożna

Jak co roku i w maju 1935 r. odbyły się w Chełmie tzw. „Mistrzostwa Miasta  o Puchar Przechodni”: w pierwszym meczu ŻKS Makabi pokonał ŻAR 12:0 (5:0) bramki zdobyli Engiel-4, Goldman-5, Sztokhman-2 Kładniew i Huberman po 1, w drugim KS „Chełmianka” wygrał z KS „Hamoar” 18:0 (11:0) bramki zdobyli Franek-7, Kazik-6, Wrone-4, Wojciechowski-1 – w finale zagrali KS „Chełmianka” i ŻKS„Makabi”. Straszna katastrofa autobusowa wydarzyła się jesienią 1935 r. na szosie warszawskiej pod Lublinem. Wracająca z meczu z Dęblinem drużyna piłkarska ŻKS „Makabi” nagle wylądowała w rowie, w odległości 13 km od Lublina, 11 zawodników wylądowało w szpitalu w Lublinie.

*W 1935 r. tabela klasa A:

  1. WKS 7pp. Leg. Chełm,
  2. Strzelec Siedlce, 
  3. WKS Dęblin,
  4. Unia Lublin,
  5. LWS Plage-Laśkiewicz,
  6. Wieniawa,                              
  7. Hapoel.

Dnia 12 kwietnia 1937 r. WKS 7pp Leg. po zmianach personalnych pokonał renomowaną drużynę ŻKS „Makabi” Włodawa 8:0 (4:0), a 3 maja 1938 r. zremisował o mistrzostwo okręgu z LWS Lublin 3:3 (0:0).

W początkach 1938 r. LOZPN większy nacisk postawił na młodzież. Nastąpiła reorganizacja rozgrywek kl. B. Obok grupy lubelskiej i chełmskiej powstała nowa zamojska. Zarządzenie wymuszało na klubach zajęcie się  juniorami, w trosce o przyszłość seniorów. *Wiosenny finisz mistrzostw okręgu sezonu 1937\1938 chełmskich drużyn, to trzeci był WKS 7pp Leg., i szósta  druga chełmska KS KPW.

Jak co roku i 25 września 1938 r., dwie najlepsze chełmskie drużyny szkolne walczyły o prymat w mieście. I tak na boisku KPW spotkali się „Czarniecczy” i „Seminarzyści”. Dobrze mecz sędziował L. Wawrzycki, zwyciężyli „Czarniecczycy” 5:2 (1:1). „Seminarzyści”: Kołodziejczyk, Lechman, Fajfer, Witwicki, Kisielewski, Płuciennik, Joachimowicz,  Pawlak, Jarosławski, Kuresza: „Czarnieczycy”: Godlewski, Dobrowolski, Sekuła, Jurczykowski, Żarski, Dzierka, Kołodziński, Makolągwa, Lewczuk, Truchman i Kubicki.

Jesienią 1938 r. po pierwszych meczach sezonu kl. A., z rozgrywek OZPN wycofał się WKS 7pp Leg. Chełm, natomiast czwarte miejsce w tymże roku wywalczył KS KPW Chełm.

 Jak co roku i 8 czerwca 1939 r. podczas tzw. święta „sportu szkolnego” w Chełmie  na boisku WKS odbył się mecz pomiędzy MKS Chełm (1934) a WKS 7pp Leg., 5:1 wygrali wojskowi. MKS tworzyli: Skiba, Dobrowolski, Żarski, Fajfer, Witkwicki, Jurczykowski, Kuresz, Ulatowski, Makolągwa, Piątkowski i Trześniewski. Honorową bramkę strzelił Piątkowski sędziował Truchman – był to ostatni mecz przed wybuchem wojny w 1939 r.

 *Kluby-Koła Sportowe-Piłkarskie działające w Chełmie do 1939 r. –
(miały wpływ na rozwój piłkarstwa w Chełmie i regionie)

  1.  Wojskowy Klub Sportowy 7 Pułku Piechoty Legionów (WKS 7pp Leg.), powołany w Chełmie w 1920 r. w oparciu o sekcje piłki nożnej i lekkiej atletyki, z czasem powołano nowe: tenisa ziemnego, narciarską, szermierki, strzelecką, pływacką, hippiki, koszykówki, szczypiorniaka i sportów obronnych. Wniósł duży wkład w rozwój kultury fizycznej w mieście, szczególny nacisk kładziono na współpracę z młodzieżą – jako wielki ośrodek sportu i kultury promieniował na kresy wschodnie II Rzeczypospolitej. Jednostka docelowo stacjonowała w Chełmie od 1919 r. Zrzeszony w LOZPN. (W 1922 r. przybył do Chełma płk Stanisław Mieczysław Prus-Więckowski i objął funkcję zastępcy dowódcy a od 1924 r. dowódcy garnizonu i dowódcy 7 Pułku Piechoty Legionów, był członkiem wielu warszawskich towarzystw sportowych. Wprowadził w Chełmie w tym czasie nowe formy i metody wychowania fizycznego i unowocześnił życie sportowe żołnierzy w garnizonie a przede wszystkim w 7pp Leg., rozbudował też wiele sekcji). Działał do wojny 1939 r. *Szczególną rolę w popularyzacji sportu w Chełmie i regionie wniosły Wojskowe Referaty Wychowania Fizycznego i Sportu. *Największe zasługi dla chełmskiego i wojskowego sportu oraz WKS 7pp Leg a szczególnie piłki nożnej wnieśli: mjr Ferencowicz,  mjr Neyman, kpt. Baczyński, kpt. Basiewicz, kpt. Janikowski, por. Sejdler, por. Tymkiewicz, por. Bielawski, por. Matlakiewicz, por. Marzec, sierż. Kowalski, sierż. Tkacz,  sierż. Kociemba, szefowie drużyny piłki nożnej kpt. Godorski i sierż. Solarczyk,
  2. Wojskowy Klub Sportowy 2 Pułku Artylerii Ciężkiej (WKS 2 pac), powołany w Chełmie w 1922 r. w oparciu o sekcje piłki nożnej i  lekkiej atletyki, z czasem powołano nowe: szermierki, bokserską, strzelecką, sportów wodnych i sportów zimowych. Jednostka docelowo stacjonowała w Chełmie od 1920 r. Zrzeszony w LOZPN. Działał do wojny 1939 r.
  3. Klub Sportowy (piłkarski) „Cywil” dzielnicowy powołany w Chełmie w 1923 r., finansowany przez prywatne zakłady. Był zrzeszony w LOZPN. Działał do wojny 1939 r.
  4. Klub Sportowy (piłkarski) „Amatorzy” dzielnicowy powołany w Chełmie w 1924 r., finansowany przez prywatne osoby. Zrzeszony w LOZPN. Działał do wojny 1939 r.
  5. Klub Sportowy Kolejowe Przysposobienie Wojskowe (KS KPW), powołany w 1929 r. w Chełmie przy Gł. Stacji PKP Chełm. Działał w oparciu  o sekcje: piłki nożnej, lekkiej atletyki, strzelecką, siatkówki, ping-ponga, hokeja na lodzie, narciarską i wycieczkowo-krajoznawczą. Zrzeszony w LOZPN. Referat sekcji sportowych prowadził Sielicki. Działał do wojny 1939 r.

Piłkarze KPW: Władysław Sadowski, Władysław Woronowicz, Franciszek Skiba, Jan Chmielarz, Jan Kraczkowski, Loen Wawrzycki, Stanisław Kociuba, Eugeniusz Warszawa, Bolesław Pietrzykowski, Jerzy Krasudzki, Jerzy Dmowski, Kola Tarasiuk, Mieczysław Mazurek, Zdzisław Wojciechowski, Zygmunt Berezecki, Mieczysław Bombol, Mieczysław Dobrowolski, Lucjan Chwedorczuk, Janusz Trześniewski, Stanisław Charczuk, Maran Kowalczyk, Kola Jusiak i Jan Puchowski.

Drużyny piłkarskie działające w Chełmie do 1939 r.:

  • Od 1919 r. – WKS 7pp Leg., KS „Czarniecczycy”, KS „Seminarzyści”;
  • Od 1922 r. –  WKS 2pac;
  • Od 1923 r. –  Harcerze (koło sportowe przy hufcu);
  • Od 1924 r. – SKS „Zdrów” (szkolne koło sportowe);
  • Od 1925 r. – ŻKS „Jordan”;
  • Od 1929 r. – Kom. WF i PW, KS „Biali” WF i PW patrz  KS „Biali”;
  • Od 1930 r. – ŻKS „Sztern”, ŻRKS „Stern”, ŻHKS „Haszomer”, ŻKS „Makabi”;
  • Od 1934 r. – MKS (Międzyszkolny Klub Sportowy);
  • Od 1935 r. – KS „Chełmianka” (koło, dzielnica Pilichonki), KS „Strzelec”;

– Jak donosiły kroniki sportowe, liczba widzów-kibiców na meczach zamykała się  w przedziale od 500  do 2.500 osób. Kilka razy padały określenia było ponad 2.500 osób, ale zawsze określenia, że  hałaśliwie dopingowała swoich pupili. Porządku jak zawsze strzegł wyspecjalizowany oddział  PP w Chełmie (nawet konno).    

– Opiekę medyczno-sanitarną nad wszystkimi ligowymi meczami piłki nożnej w Chełmie do 1939 r., sprawował wyspecjalizowany zespół lekarzy sportowych kierowany przez lekarza Teofila Gniazdowskiego (1875-1946) inni, Ludwik Chomicki (1888-1940), Kazimierz Zaleski (ur. 1877 r.) i Zofia Czarkowska (ur. 1902 r.)

*Boiska piłkarskie istniejące w Chełmie do 1939 r.:

  1. Boisko piłkarskie (i do lekkiej atletyki) WKS 7pp Leg. z zapleczem mieściło się na terenie jednostki 7 Pułku Piechoty Legionów w Chełmie przy ul. Lubelskiej, czynne od 1921 r. – tu rozgrywały się prawie wszystkie mecze ligowe (i innych drużyn).
  2. Boisko piłkarskie (i do lekkiej atletyki) WKS 2pac z zapleczem mieściło się na terenie jednostki 2 Pułku Artylerii Ciężkiej w Chełmie przy ul. Lubelskiej, czynne od 1923 r. – tu rozgrywały się prawie wszystkie mecze ligowe.
  3. Boisko do gier zespołowych-sportowych i do lekkiej atletyki, szkolne przy Państwowym Gimnazjum tzw. „Czarniecczyków”, czynne od 1920 r.
  4. Boisko do gier zespołowych-sportowych i do lekkiej atletyki, szkolne przy Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim, czynne od 1920 r.
  5. Boisko piłkarskie przy jednostce wojskowej mieściło się w Chełmie przy ul. Hrubieszowskiej, czynne od 1925 r.
  6. Boisko piłkarskie KS KPW przy Gł. Stacji PKP Chełm, mieściło się w Chełmie obok dworca.

Żydzi w Chełmie od wieków stanowili dużą grupę społeczną, mająca wpływ na życie miasta w różnych jej sferach. Latem 1925 r. powstało Żydowskie Towarzystwo Sportowe w Chełmie, kierowane przez Ledermana i Wolbergera. Miało odpowiadać za sport żydowski w mieście i regionie, jego rozwój, organizację imprez, tworzenie reprezentacji oraz popularyzację różnych konkurencji i dyscyplin. Wyzwania przerastały ramy organizacyjne Towarzystwa, dlatego zarząd postanowił z czasem powołać organizacje i kluby, ponoszące odpowiedzialność za poszczególne dyscypliny sportowe w Chełmie. W wyniku dalszych działań, w 1930 r. powstały nowe koła i kluby sportowe mające w swojej działalności piłkę nożną m. in. – Sztern, Makabi, Haszomer.

Tradycją w Chełmie (szczególnie po 1925 r.), raz w tygodniu, a obowiązkowo w sobotę i niedzielę, odbywały się w mieście jakieś mecze piłkarskie lub zawody sportowe organizowane przez chełmskie koła i kluby sportowe. Od 1919 r. (dzięki szkołom i szkolnym kołom sportowym „Czarniecczyków” i „Seminarzystów”)  wytworzył się w Chełmie rytuał spędzania wolnego czasu na rekreacji, kibicowaniu i tzw. wyżyciu się w roli kibica (po latach zaborów, niewoli i rusyfikacji). W wyniku dopingowania swych idoli, potworzyły się w Chełmie grupy dzielnicowe wiernych kibiców. Jak wynika ze źródeł, największą popularnością według kibiców cieszyły się:

  1. mecze piłki nożnej,
  2. zawody w lekkiej atletyce i przełajowe biegi uliczne,
  3. zawody strzeleckie różnej formuły,
  4. zawody hipiczne, gimnastyczne Sokole, w tenisa ziemnego i ping-ponga, siatkówki, koszykówki, pływackie, gry i zabawy.

Organizacje i Stowarzyszenia:

Podstawy Prawne: W  początkach wieku sytuacja była dość złożona. Na ziemiach polskich obowiązywały różne przepisy w zależności od tego, pod czyim zaborem się one znajdowały. Najbardziej liberalnie podchodzono do zagadnienia zakładania stowarzyszeń w Galicji, gdzie zezwolenia na działalność poszczególnych organizacji wydawało Wysokie CK Namiestnictwo właściwe dla danego regionu (ustawa zasadnicza o prawie stowarzyszania się z 15 listopada 1867 r.). W Wielkopolsce obowiązywały edykty króla pruskiego aż do 19 kwietnia 1908 r., tzw. do czasu, gdy zaczęła obowiązywać ustawa Rzeszy, regulująca też sprawy stowarzyszeń. W Kongresówce polskich organizacji w zasadzie zakładać nie było wolno, a te, które ostatecznie powołano do życia działały na podstawie indywidualnych postanowień cara. Od marca 1906 r. zaczęły jednak obowiązywać tymczasowe przepisy o stowarzyszeniach. Po odzyskaniu niepodległości (1918) zapanował duży bałagan. W zasadzie było tak, że przypisy dotychczasowych zaborców obowiązywały dalej i dotyczyły tych ziem, które stanowiły przedtem dany zabór. Unormowanie nastąpiło dopiero w 1932 r. Ogólnie obowiązujące prawo o stowarzyszeniach wydane zostało jako rozporządzenie prezydenta RP z mocą ustawy (Dz. U. nr 94 poz. 808). Jako art. 2 stwierdzał: „Obywatele polscy mają prawo łączyć się w stowarzyszenia, których cele, ustrój i działalność nie sprzeciwiają się prawu i nie zagrażają bezpieczeństwu, spokojowi lub porządkowi publicznemu”. Następne  jego 63-artykuły określały podstawowe zasady funkcjonowania takich właśnie organizacji. Prawo to ustanowiło 3-rodzaje stowarzyszeń: stowarzyszenia zwykłe, zarejestrowane i wyższej użyteczności.

druzyna1

Radom 1938 r. drużyny piłki nożnej KPW Chełm i KPW Radom.

Pages: 1 2 3 4 5 6