Witold Kozłowski

Sportowiec, instruktor WF i PW, bojownik ruchu oporu, działacz kultury fizycznej, społecznik.

Urodził się 25 września 1907 r. w Komarnie woj. lubelskie, w rodzinie podupadłej szlachty wyznania rz.–kat. Ojciec Antoni był zarządcą dóbr, majątku rolniczo-hodowlanego i stadniny koni Wygoda, obecnie Janów Podlaski, zwanego też niegdyś Biskupim; matka Maria Zofia z d. Soborska prowadziła sklep kolonialno-spożywczy i wspomagała ochronkę dla sierot i dzieci biednych w Janowie Podlaskim. W domu rodzinnym wychowywany był w duchu wartości narodowych, patriotycznych i poszanowania godności i pracy. Duży wpływ na jego zainteresowania miała rodzinna guwernantka-niania Katarzyna. Interesował się sztuką, muzyką, historią Polski i militariami. Szkołę Powszechną ukończył w Janowie Podlaskim w 1923 r., dalszą edukację kontynuował w Państwowej Szkole Handlowej z maturą, którą ukończył w Międzyrzecu Podlaskim w 1926 r. Będąc uczniem średniej szkoły handlowej wykazywał na lekcjach wychowania fizycznego duże zainteresowanie sportem. Zauważony przez nauczyciela wychowania fizycznego, reprezentował szkołę i Szkolne Koło Sportowe na zawodach z lekkiej atletyki, koszykówki i siatkówki.

Był również członkiem drużyny harcerskiej i Szkolnego Hufca WF i PW. Wykazywał zdolności organizacyjno-przywódcze. W reprezentacji MKS brał udział w zawodach tzw. „Małej Olimpiadzie dla Szkół Średnich” organizowanych przez Lubelski KOS i Sztab Hufca WF i PW. Od 1927 r. był członkiem Związku Strzeleckiego i brał udział w: szkoleniach, zawodach strzeleckich i organizacyjno-sprawnościowych. W 1929 r. uzyskał uprawnienia instruktora WF i PW. Kształcił się dalej, w latach 1927-1933 ukończył kursy pomaturalne oświatowo-zawodowe i otrzymał dyplomy: buchaltera, zarządcy i rachmistrza-księgowego. Służbę wojskową odbył w latach 1929-1931 (brak nazwy miejscowości), w 3 pal 8 bat. i 9 pap 8 bat. Był dowódcą plutonu w stopniu plutonowego. W czasie służby prowadził pomocnicze zajęcia z wychowania fizycznego. Z dokumentów wynikało, że był wyróżniony i nagrodzony przez d-cę dywizji za wzorową służbę. Brał udział w zawodach na szczeblu dywizji, był dobrym biegaczem. Zachowały się informacje o kontaktach w tym czasie z Januszem Kusocińskim.

Od 1933 r. należał do Koła Sportowego i Koła Łowieckiego w Janowie Podlaskim. W 1935 r. otrzymał kierownicze stanowisko w Urzędzie Skarbowym w Międzyrzecu Podlaskim. Na początku 1938 r. zaprzyjaźnił się z Andrzejem Krzyształowiczem w wyniku czego nauczył się jazdy konnej i brał udział w pokazach i konkursach hippicznych w Janowie Podlaskim. A. Krzyształowicz (późniejszy dyrektor stadniny koni w Janowie Podlaskim, światowej sławy hodowca i selekcjoner-znawca) poślubił jego siostrę Zofię.   Był również współorganizatorem dobroczynnych akcji na rzecz biednych dzieci i sierot w Janowie i Międzyrzecu Podlaskim. Z chwilą wybuchu wojny w 1939 r. związał się z ruchem oporu rejonu janowsko-parczewskiego.

Przez pewien czas dowodził małym oddziałem partyzanckim. W czasie okupacji pracował w stadninie koni w Janowie Podlaskim jako masztalerz, w dalszym ciągu działał w konspiracji. Ratując się przed zsyłką do Rzeszy, 26 grudnia 1942 r. zawarł związek małżeński w Janowie Podlaskim z Danutą Bielecką, herbu Rogala (córką Witalisa Bieleckiego, pracownika Zarządu Stadnin Państwowych, pracownika Oddziału Nettelau, po 1945 r. dyrektora stadnin koni w: Posadowie, Kadynach i Walewicach). Z tego związku wychowali czterech synów: Jarosława, Wojciecha, Waldemara i Władysława. Był dobrym pracownikiem a jego fachowość doceniał niemiecki komendant i zarządca stadniny – Janów Podlaski, płk. Hans Fellgiebel, który niejednokrotnie uchronił go przed aresztowaniem, nie wiedząc o jego konspiracji. (Za dobre traktowanie Polaków płk. Fellgiebel w 1944 r. był aresztowany przez gestapo, i odwołany ze stanowiska. Po wyzwoleniu jako osoba prywatna bawił w Polsce, jako gość w Janowie Podlaskim. Doszło tam do spotkania z W. Kozłowskim). W 1944 r. przedostał się do Wojska Polskiego i brał udział w walkach docierając do Berlina. Do 1946 r. pracował w Urzędzie Skarbowym w Radzyniu Podlaskim, następnie do 1954 r. w Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Parczewie, gdzie przeniósł się wraz z całą rodziną. W latach1946-1954 był: zarządcą, kierownikiem i prezesem Rejonowych Zakładów Młynów Gospodarczych w: Parczewie, Radzyniu i Łukowie. W kwietniu i maju 1953 r. otrzymał dyplom ukończenia kursów kadry kierowniczej w Warszawie i został powołany do Centralnych Władz Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. W Parczewie wspierał pomocą materialną dom dziecka i szkoły podstawowe. Z racji stanowiska oraz prywatnie patronował zajęciom pozaszkolnym, szczególnie sportowym dla dzieci biednych i zaniedbanych, a przy młynach dla biednych rodzin tworzył świetlice przyzakładowe.

W 1954 r. w wyniku sytuacji polityczno-gospodarczej i decyzją władz centralnych, został przeniesiony do Chełma na stanowisko dyrektora Zakładów Zbożowych i Zarządu Okręgowego PPZM w Lublinie. Od 1955 r. do 1960 r. przeniesiony służbowo do Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców „Społem”, gdzie kolejno pełnił funkcję: członka zarządu i prezesa. W 1960 r. za wzorową pracę został powołany do Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Chełmie. Uchwałą tejże Rady piastował następujące stanowiska: w latach 1960-1962 kierownika działu Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej; 1962-1972 dyrektora Miejskiego Zarządu Budynków Mieszkalnych; a od 1966 r. do 10 listopada 1972 r. był pełnomocnikiem Prezydium do spraw „Odbudowy Chełmskiej Starówki”. W 1965 r. ukończył w Lublinie centralny kurs „Terenowej Obrony Przeciw Lotniczej” (TOPL). Dlatego też został, Powiatowym szefem „ZGR i TOM” i instruktorem „TOPL i Patom”. Następnie po centralnych szkoleniach otrzymał stopień pułkownika systemu TOPL.  Prowadził również: zajęcia specjalistyczno-sprawnościowe, musztrę i strzelanie.

Od 1955 r. zaangażował się też w chełmskie życie społeczno-sportowe. Dbał o zdrowie, higienę i warunki życia oraz uprawiania sportu przez swoich pracowników. W przedsiębiorstwach, którymi kierował, tworzył świetlice gier i zabaw oraz działy wczasów rodzinnych i koloni dla dzieci, które sam wizytował. Nad „Jeziorem Białym” tworzył i rozbudowywał zakładowe ośrodki wypoczynkowo-turystyczno-sportowe. Popularyzował turystykę i sport, które sam uprawiał. Spopularyzował akcje: „Rodzinne wyjazdy na grzyby” i „Rodzinne niedzielne wyjazdy nad Jezioro Białe” oraz do miejsc związanych z historią i kulturą. Organizował też wycieczki do stadniny koni w Janowie Podlaskim oraz wycieczki krajoznawczo-turystyczne. Był we władzach i sponsorował: KS „Spójnię” i MZKS „Chełmiankę”. Współpracował z TPD i ZHP oraz wspomagał „sierociniec i dom dziecka”. Był członkiem Klubu Garnizonowego i sponsorował WKS „Gwardię” WOP. Działał w Komitecie Rodzicielskim przy II LO w Chełmie, i niósł pomoc materialną i zapewniał transport na zawody sportowe, wycieczki szkolne i krajoznawczo-turystyczne. Będąc pełnomocnikiem ds. „Chełmskiej Starówki” prowadził pionierskie prace zabezpieczające unikalne chełmskie podziemia i zabytki oraz szlaki turystyczno-wycieczkowe.

W pracach konserwatorskich i specjalistycznych współpracował z Akademią Krakowską, gdzie zaprzyjaźnił się z prof. Wiktorem Zinem, nadzorującym pracę. Był delegowany przez chełmskie władze jako rzeczoznawca na narady resortowe do: Lublina, Warszawy, Krakowa i Poznania. Na emeryturę przeszedł 28 lutego 1973 r. Najbardziej cenił: „Złoty Krzyż Zasługi” i „Medal za Udział w Walkach o Berlin”. W dalszym ciągu udzielał się społecznie.

Zmarł 19 lipca 1973 r. i z honorami został pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Chełmie.

ŹRÓDŁA I OPRACOWANIA: Wybrane dokumenty rodzinne w posiadaniu żony. Oświadczenie Wacława Domańskiego z Parczewa 1970 r. Oświadczenie Józefa Antoniuka z Parczewa 1970 r. Wywiad z Henrykiem Derlakiem Chełm 1985 r. Wywiad z Zygmuntem Berezeckim Chełm 1985 r. Wspomnienia siostry Zofii Kozłowskiej-Krzyształowicz i Andrzeja Krzyształowicza Janów Podlaski 1983 r. i 1992 r. *Biogram ten już się ukazał w kwartalniku „Wychowanie fizyczne i sport” w 2003 r. ze skróconym aparatem naukowym.