Od Autora
Jako jedyny od 1973 r. zgłębiam wiedzę o historii kultury fizycznej Chełma i ziemi chełmskiej. Penetracje i kwerendy dotyczą wszelkich dostępnych źródeł na obszarze kraju. Sięgają odległych czasów niektóre prowadzą do XV w. Każda moja kolejna książka, zawiera jedną z form kultury fizycznej – tj. wychowanie fizyczne, sport, rekreację i wychowanie zdrowotne oraz turystykę – jeśli uznam, że źródła i wiedza w niej zawarta są wyczerpane. W 1975 r. na drodze moich badań, pojawiła się po raz pierwszy postać Kazimierza Pawła Janczykowskiego (1888-1972), zafascynował mnie nie wyobrażam sobie naukowej pisarskiej twórczości obejmujących lata 1918-1966 a dotyczących Chełma, ziemi chełmskiej kresów wschodnich Najjaśniejszej Rzeczypospolitej nie przytaczając jego dokonań i jego badań sięgających prahistorii.
Od września 1976 r. (wraz z ukończeniem AWF) rozpocząłem pracę jako trener i nauczyciel i wychowania fizycznego w Szkole Podstawowej Nr 6 mieszczącej się przy ul. Powstańców Warszawy Nr 10 w Chełmie. W lutym 1985 r. na prośbę Wydziału Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Wojewódzkiego w Chełmie (mieścił się w Gmachu im. PKWN) opracowałem Monografię kultury fizycznej ziemi chełmskiej (w tym dokonania K. Janczykowskiego). Następnie w marcu 1986 r. na prośbę dyrekcji szkoły, w związku z obchodami 25-lecia rocznicy powołania SP Nr 6 w Chełmie, opracowałem materiały charakteryzujące dorobek K. Janczykowskigo. Z mojej też inicjatywy SP Nr 6 w Chełmie nosi Jego imię, (szkołę powołano w 1961 r., początkowo mieściła się w Gmachu im. PKWN w Chełmie, przeniesiona docelowo, tu mieści się teraz). Nadanie szkole patrona Kazimierza Pawła Janczykowskiego odbyło się 14 października 1986 r. (na 25-lecie szkoły). Moje w\w materiały stały się własnością szkoły, i są wykorzystywane dla potrzeb patrona szkoły.
Z perspektywy czasu (stanowczo twierdzę, że jako jedyny) spenetrowałem archiwum Kazimierza Pawła Janczykowskiego i dokonałem w 1990 r. jej ostatecznej kwerendy, szczególnie wszelkich niuansów sfery kultury fizycznej w Chełmie przy ul. Sienkiewicza Nr 14a\34, tu w latach 1968-1972 mieszkał, a córka Krystyna opiekowała się ojcem, tracił wzrok, a w latach 1944-1968 mieszkał skromnie przy ul. Czarnieckiego w mieszkaniu pożydowskim obok szkoły w której uczył od 1918 r. Choć przyznam, że inne wątki jakby z poza sfery kultury fizycznej bardzo mnie też zaintrygowały, w tym co tworzył – Ligę Ochrony Przyrody, inne organizacje, pracownie szkolne szczególnie geograficzną i biologiczną i działalność dydaktyczno-pisarską oraz inne wątki i szczególiki z poza kultury fizycznej. Los tak sprawił, że od momentu opuszczenia w\w lokum *źródłowe archiwum K. P. Janczykowskiego (przestało)-już nie istnieje, a unikalne zasoby jego zostały niefrasobliwie rozproszone, a jego fragmenty znajdują się m. in. – w I LO im. Stefana Czarnieckiego, SP Nr 6, Bibliotece Publicznej, Muzeum, O. PTTK i w posiadaniu córki Teresy w Chełmie, a inne gdzieś po prostu bezpowrotnie przepadły.
W 1995 r. Zarząd VI zajazdu Czarniecczyków 22-24 września 1995 r. reprezentowany przez Władysława Adama Plutę zaproponował mi, napisanie materiału o dorobku profesora Kazimierza Janczykowskiego, wyzwanie ogromne. W Księdze Pamiątkowej Czarniecczyków z 1995 r. ukazała się moja praca obejmująca strony 76-86, pt. Kazimierz Paweł Janczykowski nauczyciel i tropiciel przeszłości. Była to pierwsza tak obszerna biografia, obejmująca całą sferę życia i dokonań.
W lutym 1998 r., prezydentowi Chełma, przedstawiłem projekt, zrealizowania cyklu filmów popularno-naukowych dotyczących historii kultury fizycznej Chełma od 1918 r. Cykl rozpoczynał film biograficzny o dokonaniach K. Janczykowskiego. Do realizacji filmu w terenie itd., miałem do dyspozycji specjalistę kamerzystę-montera i lektora. We wrześniu 1998 r. 45-min. film o K. P. Janczykowskim, powstał w pracowni Chełmskiej Regionalnej Telewizji, mieszczącej się w tym czasie w budynku Ch. S. M. przy ul Lwowskiej. Film obejmuje też 9-minutowy materiał nakręcony kamerą z 1963 r. przedstawiający fragment życia jednego z wędrownych obozów, naukowych prowadzonych przez K. Janczykowskiego, po pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. Wiosną 1999 r., filmem też zainteresowałem Lubelską Telewizję. Już jesienią 1999 r. redaktor Michał Zieliński znany w kraju publicysta, prezentował go w dwóch częściach w cyklu „Taśmy z dawnych lat”, w Lubelskiej Telewizji Regionalnej i Ogólnopolskiej. Pod koniec 1999 r. realizowałem drugi z cyklu film pt. Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Chełmie w latach 1908-1939 –aż tu nagle w połowie realizacji zmieniły się władze – i po idei.
W 2000 r., przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta wydałem już samodzielną książkę, 80-stron pt. Kazimierz Paweł Janczykowski, życie-twórczość-wspomnienia 1888-1972, Chełm 2000, wydanie-I wydawca: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w Chełmie. Słowo wstępne do w\w książeczki napisała córka Teresa Kossowska (może doskonale służyć aktualnemu wydaniu), cytat – „Gdy kilkanaście lat temu zwrócił się do mnie Pan Waldemar Kozłowski o udostępnienie mu dokumentów i pism związanych z moim ojcem Kazimierzem Janczykowskim nie wierzyłam, że ta biografia zostanie wydana. Dziś piszę do niej kilka słów w imieniu swoim, mojej siostry Krystyny i brata Stanisława. Powstała pozycja, która ocenia zasługi ojca. Jego działalność na polu społecznym, pedagogicznym, regionalnym i muzealnym. Dla mnie i mojego Rodzeństwa Ojciec będzie zawsze najbliższym i kochanym Wychowawcą, bardzo tolerancyjnym, ale równocześnie przekazującym i wszczepiającym nam zasady sprawiedliwości, patriotyzmu i miłości drugiego człowieka. Wychowywał nas na romantyków trochę zagubionych w dzisiejszej rzeczywistości, ponieważ sam nim był, poświęcając się całkowicie swojej pracy, swoim poznawczym pasjom nie licząc na żadne korzyści materialne. Żył skromnie, wręcz ubogo. Do końca życia spał na żelaznym wojskowym szpitalnym łóżku z I-wojny światowej, mieszkał od 1942 r. w starym pożydowskim mieszkaniu dokąd wyrzucili nas Niemcy, beż wygód zanim w ostatnich latach otrzymał mieszkanie komunalne. Mając 80-lat zastanawiał się pisząc „Czym jest odcinek mojego życia w nieskończonej taśmie czasu…. Życie moje jest mikroskopijnym ułamkiem wiecznego czasu, jest wielkością wymierną zawartą w swoich granicach, mającą swój początek i kres….”. Ja dziś w 30-lat po jego śmierci mogę dodać słowa z pieśni Horacego „Non omnis moria….”. tzn. – nie wszystko umiera. Pozostaje mi podziękować sponsorom. Dziękuję również Panu Waldemarowi Kozłowskiemu z którego inicjatywy powstała ta praca, za trud i dociekliwość w zbieraniu faktów oraz starania w wydaniu”.
Książeczkę o K. P. Janczykowskim wysłałem i do Krakowskiego AWF Kierownika Katedry Metodyki Wychowania Fizycznego mojego duchowego mistrza, Profesora Henryka Grabowskiego, (cenię Profesora za zasługi dla polskiej nauki), w latach 1956-1966 był nauczycielem wychowania fizycznego w I LO im. S. Czarnieckiego w Chełmie, współtworzył powojenny ruch wychowania fizycznego i sportu w Chełmie. W tym czasie pracował z Kazimierzem P. Janczykowskim. Byłem szczęśliwy po otrzymaniu listu, od Profesora:
W tym samym czasie, książeczkę o K. P. Janczykowskim wysłałem do Krakowskiego AWF Kierownika Katedry Historii i Organizacji Kultury Fizycznej Profesora Kazimierza Toporowicza (z ostatniego spotkania w gabinecie Profesora wyniosłem wiele mądrości do dalszego swojego pisania). Byłem szczęśliwy po otrzymaniu listu od Profesora, który skierował mnie do doc. Kajetana Hądzelka.
Z początkiem 2001 r. książeczkę o K. P. Janczykowskim wysłałem do Warszawskiego AWF Katedry Historii Kultury Fizycznej doc. Kajetana Hądzelka, w tym czasie Z-cy Red. Nacz. Kwartalnika Wychowanie Fizyczne i Sport, najlepszego specjalistycznie pisma AWF w kraju. Doc. K. Hądzelek, mój mistrz i wykładowca lat studenckich (1972-1976) na AWF z przedmiotu Historia Kultury Fizycznej – jego książki otwierały mi świat wiedzy, która teraz pozwala mi tworzyć swoje. Otrzymałem list i wszelkie wskazówki do napisania biografii.
W 2002 r. w Kwartalniku Wychowanie Fizyczne i Sport, Nr 3, w dziale Słownik Biograficzny – Słownik biograficzny wychowania fizycznego i sportu, ukazała się biografia: Janczykowski Kazimierz Paweł (1888-1972), pionier wychowania fizycznego i sportu oraz ruchu krajoznawczo-turystycznego, nauczyciel wychowania fizycznego. Tak nawiązała się współpraca z moim mistrzem doc. K. Hądzelkiem (z jego książek korzystam do obecnej chwili). Były też wysłane inne biografie zasłużonych chełmian. Ma też wyjść samodzielny ogólnopolski słownik biograficzny wychowania fizycznego i sportu.
Aby przybliżyć chełmskiej społeczności wysyłane biografie na AWF – bo nie każdy ma dostęp do specjalistycznych pism AWF – wydałem je w książce pt: Zasłużeni chełmianie dla kultury fizycznej – Słownik biograficzny: część pierwsza wyszła w 2007 r., a część druga w 2009 r. (wkrótce ukaże się część trzecia).